طبق نظر متخصصین چشم پزشک، با گذر از سن 50 سالگی، احتمال برزو مشکلات بینایی در سالمندان بیشتر خواهد بود و اگر مورد توجه قرار نگیرند و به موقع درمان نشوند، عوراض جبران ناپذیری برای بینایی سالمند بوجود خواهند آورد. پس از ورود به 50 سالگی، معاینات دوره­ای چشم، از اهمیت بالایی برخوردار است. به این دلیل که بیماری­های چشمی با علائم خفیف ظاهر می­شوند و این علائم به صورت تدریجی بروز می­کنند، در صورت تشخیص به موقع و شروع درمان، از بروز عارضه جدی در بینایی سالمند جلوگیری خواهد شد. از شایع ­ترین مشکلات بینایی در سالمندان می­توان به پیر چشمی، آب مروارید، و مشکلات ناشی از دیابت اشاره نمود.

انواع مشکلات بینایی در سالمندان

• خشکی چشم (Dry eyes in seniors):

این بیماری چشمی، از جمله شایع­ترین مشکلات بینایی سالمندان محسوب می­شود و بینایی فرد را دچار مشکل می­کند. خشکی چشم، به دلیل کاهش رطوبت سطح چشم اتفاق می­افتد و علائم شایع این بیماری عبارتند از خارش و سوزش چشم، التهاب ظاهری چشم و در موارد پیشرفته زخم­هایی بر روی سطح چشم بوجود می­آید که بسیار آزار دهنده خواهد بود.

اشک چشم، مخلوطی از چربی، آب و پروتئین است که موجب مرطوب شدن سطح چشم، مراقبت از سطح چشم در برابر عفونت، مواد خارجی و تمیز نگه داشتن سطح چشم می­شود.  لایه اشکی چشم، از سه بخش لایه چربی، لایه آبی و لایه مخاطی تشکیل شده است. زمانیکه هر یک از این لایه به دلیل مسدود شود و آب و یا چربی در سطح چشم به میزان کافی وجود نداشته باشد، و یا کیفیت اشک به دلایل مختلفی کاهش یابد، چشم رطوبت خود را از دست می­دهد و خشک می­شود. در اکثر مواقع، دلیل اصلی بروز خشکی چشم، عدم ترشح چربی کافی در سطح چشم می­باشد و در اینگونه موارد، علائم ظاهری نظیر قرمزی یا التهاب دیده نمی­شود، فقط شخص در ناحیه چشم احساس ناراحتی می­کند. در برخی موارد نیز، بدلیل کمبود رطوبت و عدم ترشح مایعات از لایه آبی، سطح چشم خشک می­شود. درصورتیکه خشکی چشم درمان نشود، عدم وجود رطوبت موجب بروز عفونت در سطح چشم می­شود و قرنیه آسیب می­بیند.

• آب مروارید (کاتاراکت):

آب مروارید یکی دیگر از دلایل کاهش بینایی در افراد سنین بالای 40 می­باشد و ابتدا بصورت تاری دید ظاهر می­شود و در صورت درمان نشدن بینایی فرد بطور کامل از بین خواهد رفت. به تار شدن عدسی چشم، آب مروارید گفته می­شود.

انواع آب مروارید عبارتند از: آب مروارید هسته­ای، آب مروارید زیر کپسولی و آب مروارید قشری.

• آب مروارید هسته ای در قسمت مرکزی عدسی بوجود می­آید و معمولا با افزایش سن بروز می­کند.
• آب مروارید زیر کپسولی پشت عدسی چشم ایجاد می­شود و بیشتر بیماران دیابتی به این نوع آب مروارید مبتلا می­شوند.
• آب مروارید قشری بخشی از عدسی را درگیر می­کند و بصورت لکه­های سفید یا تیره در اطراف عدسی چشم بوجود می­آید.

آب مروارید ممکن است به دلیل فشار خون بالا، دیابت، اشعه مضر خورشیدی، چاقی، آسیب به چشم در اثر ضربه، مصرف برخی داروها، سابقه خانوادگی و دیگر دلایل پزشکی در فرد بوجود آید. همچنین یکی از شایع­ترین دلایل ابتلا به آب مروارید، کهولت سن می­باشد.

آب مروارید علائم مشخصی ندارد و به تدریج با پیشرفت بیماری فرد دچار تاری دید می­شود و قادر نیست رنگ­ها را به وضوح قبل ببیند. همچنین فردی که به آب مروارید دچار شده است، چشمش در برابر نور خورشید یا نور چراغ حساس می­شود و نور را بسیار درخشان­تر می­بیند. بعنوان مثال هنگام رانندگی نور ماشین­های روبرو برایش بشدت آزار دهنده خواهد بود.

• پیر چشمی:

با افزایش سن و از بین رفتن خاصیت ارتجاعی عدسی، فرد برای دیدن اشیای نزدیک دچار مشکل می­شود. به این حالت پیر چشمی گفته می­شود. وقتی برای دیدن جسمی در نزدیکی چشم تمرکز می­کنید، عدسی چشم کشیده و نازک­تر از حالت معمول می­شود تا تصویر بر روی شبکیه بطور واضح منعکس شود. با افزایش سن، عدسی این خاصیت را از دست داده و پیر چشمی رخ می­دهد.

• حلقه پیری:

 

این نوع تغییر در خارج از عنبیه رخ می­دهد و در افراد سالخورده معمولا مشکلی ایجاد نمی­کند و لی اگر در فردی جوان این حالت بوجود بیاید، بایستی جدی گرفته شود زیرا می­تواند علامت بیماری دیگری باشد.

• آب سیاه (گلوکوم):

 

این عارضه ممکن است به عصب بینایی آسیب برساند و معمولا بدون درد و ناراحتی می­باشد. چشم یک سیستم زهکشی مایع شفاف( زلالیه) می­باشد و دائما در گردش می­باشد و بافت­های درون چشم را تغذیه می­کند و باعث می­شود فشار درون چشم در حد نرمال باقی بماند. بنا به دلایلی که هنوز علت آن مشخص نشده است، عمل زهکشی مایع زلالیه با اختلال مواجه می­شود و مایع درون قسمت جلویی چشم جمع می­شود و فشار درون چشم بالا می­رود و به عصب بینایی آسیب می­زند. با کنترل این فشار و کم کردن آن، می­توان از این آسیب جلوگیری کرد.

• تحلیل رفتن لکه زرد شبکیه چشم:

 

لکه زرد در قسمت مرکز شبکیه قرار دارد. هنگامی که در حال نگاه کردن به چیزی از فاصله نزدیک هستید، تصویر روی لکه زرد متمرکز می­شود. با تحلیل رفتن این لکه زرد، بینایی بطور ناگهانی کاهش می­یابد و فرد برای انجام کارهای روزمره، مطالعه، رانندگی و کارهایی از این قبیل دچار مشکل می­شود. این مشکل با افزایش سن و در سنین بالای 60 سالگی شایع­تر می­باشد.

• رتینوپاتی دیابتی( آسیب شبکیه ناشی از دیابت):

 

این بیماری ، یکی از مهمترین بیماری­های چشمی می­باشد که متاسفانه فرد نسبت به علائم آن بی توجه است. این عارضه چشمی ناشی از دیابت، امکان دارد فرد را نابینا کند.

در این بیماری چشمی، لکه زرد شبکیه دچار مشکل نمی­شود، اما رگ­های خونی موجود در شبکیه دچار پارگی می­شوند و خونریزی می­کنند.

پیشگیری از بروز مشکلات بینایی در سالمندان و کاهش علائم

به منظور پیشگیری از مشکلات بینایی، حتما در روزهای آفتابی از عینک آفتابی و یا کلاه سایه بان دار استفاده نمائید. در رژیم غذایی خود استفاده از ویتامین­ها و سبزیجات و میوه­ها و آنتی اکسیدان­ها فراموش نکنید. همچنین توصیه می­شود که سیگار را ترک کنید.

نکته حائز اهمیت دیگر، معاینه مرتب چشم می­باشد. اگر مشکلات بینایی زود شناسایی شوند، قابل کنترل و درمان خواهند بود و از بروز عوارض جبران ناپذیر جلوگیری خواهد شد. هر علامتی مانند سوزش و خارش مزمن چشم را نادیده نگیرید و با پزشک خود در میان بگذارید تا معاینات لازم انجام شود. بیماری­هایی مانند آب مروارید اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود به سادگی به یک عمل جراحی سبک رفع می­شود، اما اگر درمان نشود منجر به نابینایی فرد خواهد شد.

افرادی که از سالمندان مراقبت می­نمایند، بایستی به تغییرات رفتاری سالمند توجه نمایند و هرگونه مشکل در بینایی و انجام کارهای روزمره وی را زیر نظر داشته باشند و قبل از اینکه مشکل حادی برای سالمند پیش بیاید، وی را نزد متخصص چشم ببرند و چکاب چشمی انجام شود.

سالمندانی که در خانه سالمندان تحت مراقبت می­باشند، بطور روزانه و منظم مورد معاینه قرار می­گیرند و در صورت وجود هر گونه مشکل بینایی در سالمند، معاینات لازم انجام می­شود.

بعنوان نمونه، به منظور نگهداری از سالمندان در خانه سالمندان آنوشا، پزشکان متخصص بطور منظم و روزانه معاینات پزشکی لازم را انجام می­دهند و امکان انجام هر گونه آزمایش لازم برای سالمند، در این مرکز موجود می­باشد. نگهداری از سالمندان در خانه سالمندان آنوشا با وجود خدمات توانبخشی و فیزیوتراپی پیشرفته، خدمات تخصصی پرستاری و مددکاری، روانشناسی و کار درمانی به بهترین نحوه صورت می­گیرد. خانه سالمندان آنوشا، با کادری مجرب و امکانات رفاهی، بهترین شرایط را برای نگهداری از سالمندان فراهم می­نماید تا هم فرد سالمند و هم خانواده سالمند، آرامش خاطر داشته باشند. مجموعه خانه سالمندان آنوشا در محوطه­ای آرام، فضای سبزی برای تفریح و ورزش سالمندان فراهم نموده است تا سالمندان عزیز، ایام خوب و خوشی را در این مرکز تجربه نمایند.

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره خانه سالمندان آنوشا و شرایط نگهداری از سالمندان در خانه سالمندان آنوشا به وب سایت https://salmandananoosha.com/ مراجعه نمائید.

مراقبت از بینایی سالمندان

چشم عضوی مهم و حساس است که در کیفیت زندگی فردی نقش بسزایی دارد. افراد با افزایش سن به تدریج دچار مشکلاتی در بینایی و ضعف قدرت بینایی می­شوند. در خصوص سالمندان این مشکلات شایع­تر می­باشند و بایستی مورد توجه قرار گیرند و به عنوان نشانه­های طبیعی کهولت سن و ضعف بدن تلقی نگردند.

از جمله خطراتی که ممکن است برای سالمندان رخ دهد، ضربه­های چشمی می­باشد. در سالمندانی که برای حفظ تعادل و انجام امور روزمره دچار مشکل هستند و بدلیل سن بالا یا برخی بیماری­های خاص ضعف بدنی دارند، این امکان وجود دارد که از ناحیه سر دچار ضربه شوند. در این گونه موارد پس از اینکه متخصص مغز و اعصاب سالمند را معاینه نمود، بایستی یک چشم پزشک نیز بینایی فرد سالمند را بسنجد و در صورت وجود مشکل درمان را آغاز نماید.

و کلام آخر اینکه، سالمندان و اطرافیان و مراقبین سالمند، بایستی محیط زندگی را برای آرامش سالمند مهیا کنند تا از وقوع هر گونه حادثه فیزیکی به سالمند، از جمله زمین خوردن و وارد شدن ضربه به سر و چشم جلوگیری نمایند.

به یاد داشته باشیم که تغذیه سالمند، میزان استراحت و خواب کافی برای سالمند، تحرک و روحیه بالا، چکاب منظم، محیط آرام و امنی برای سالمندان خود فراهم نمائیم تا فرد سالمند بدون هیچ گونه ناراحتی و رنجی از دوران سالمندی خود لذت ببرد.